Wat is Slaapapneu?

Slaapapneu is een veelvoorkomende slaapstoornis waarbij mensen tijdens het slapen kortstondig en veelvuldig onderbrekingen in de ademhalingen hebben of oppervlakkig ademen. Deze onderbrekingen in de ademhaling kunnen een paar seconde duren, maar soms zelfs minuten. Door deze verminderde ademhaling krijgt het brein tijdelijk te weinig zuurstof en is er te veel koolzuurgas (CO₂) aanwezig. Deze gas-onbalans geeft het brein een signaal om wakker te worden, lang zuurstoftekort kan namelijk schade geven of zelfs levensbedreigend zijn. Door dit reflex worden personen met slaapapneu tijdens de nacht erg vaak wakker en is de kwaliteit van slaap erg laag. Vaak lijdt dit tot veel vermoeidheid overdag en snurken mensen met slaapapneu ook. 

Waardoor wordt Slaapapneu veroorzaakt?

Er worden twee soorten slaapapneu onderscheiden: Obstructieve slaapapneu en centrale slaapapneu. Bij obstructieve slaapapneu wordt de luchtstroom geblokkeerd door weefsels in de neus-, mond- of keelholte. Bij centrale slaapapneu wordt er door het ademhalingscentrum in het brein te weinig signaal aan de ademhalingsspieren gegeven, waardoor de ademhaling oppervlakkig wordt of stopt. 

Bij obstructieve slaapapneu (OSA) wordt de luchtstroom geblokkeerd door lichaamsweefsels. Dit kan komen door:

• Overgewicht – Tijdens het slapen ontspannen de spieren van het lichaam, maar wanneer de spieren rondom de tong en keel ontspannen kan dit tot problemen leiden. De meest voorkomende oorzaak van OSA is overgewicht. Bij overgewicht is er ook meer vetweefsel aanwezig rondom organen, de tong en nek. Deze toename in weefsel kan tijdens de slaap leiden tot afsluiting van het ademhalingsstelsel. 
• Medicatie/alcohol/drugs/koffie/tabak – Medicatie als slaappillen, alcohol en sommige drugs ontspannen de spieren. Deze middelen ontspannen ook de spieren rondom het ademhalingsstelsel. Hierdoor kan de luchtstroom worden geblokkeerd door ‘te’ ontspannen spieren.
• Anatomie – Er is veel verschil in de bouw van mensen, veelal door de genen die je meekrijgt van je ouders. Zo is er ook veel variatie in de opbouw van het ademhalingsstelsel. Door genetische aanleg kun je een nauwe luchtpijp hebben, grotere tong of stevigere nek. Hierdoor kan de luchtpijp makkelijker geblokkeerd worden.

Centrale slaapapneu (CSA) wordt veroorzaakt door te zwakke aansturing van de ademhalingsspieren. Dit kan komen door:

• Hersenletsel – Schade aan het brein door bijvoorbeeld een val, auto-ongeluk of operatie kan delen van het brein beschadigen die nodig zijn voor goede ademhaling.
• Medicatie/alcohol/drugs – Verdovende/kalmerende medicatie, drugs en alcohol kunnen de activiteit in het brein en spierweefsel dusdanig verminderen dat het ademhalingsreflex zwakker wordt.

Hoe herken je Slaapapneu?

Het diagnosticeren van slaapapneu kan lastig zijn. De meest accurate manier is om te slapen in een slaapcentrum voor diagnostiek van slaapapneu, of met apparatuur om thuis te testen. Wel zijn er enkele elementen waar je op kunt letten om in te schatten of jij (of je partner / kind) mogelijk aan slaapapneu lijdt.

Enkele kenmerken van Slaapapneu:

• Onrustige slaap
• Vermoeid opstaan
• Overdag slaperig zijn
• Gedurende de nacht vaak wakker worden
• (Hard) snurken tijdens de slaap
• Toename van symptomen na gebruik van alcohol, slaapmedicatie of verhoging van lichaamsgewicht.
• Weinig dromen
• Hoofdpijn in de ochtend
• Stik- of snakkende geluiden gedurende slaap

Om zeker te weten of het echt slaapapneu betreft zal een uitvoeriger slaaponderzoek uitsluitsel geven. Hiervoor kun je terecht bij slaaponderzoek centra als ApneuCentrum.

Behandeling van Slaapapneu

Er zijn veel verschillende behandelingen voor slaapapneu, met variërende effectiviteit. Doordat slaapapneu verschillende oorzaken heeft, is ook de behandeling afhankelijk van de oorzaak van de slaapapneu. Hierdoor verschilt het welke behandeling het ‘best’ is voor jou, dit is namelijk persoonsafhankelijk. Omdat het niet altijd bekend is wat de oorzaak van jouw slaapapneu is, zal het vaak ‘uitproberen’ zijn. Hieronder staan verschillende methoden uitgelegd:

Gewichtsverlies

Ook wanneer je niet veel overgewicht hebt kan het lonen om gewicht te verliezen wanneer het op slaapapneu aankomt. Het weefsel in het ademhalingsstelsel zou bij geringe slinking al tot een betere ademhaling kunnen leiden gedurende de nacht. Het is hierbij belangrijk om zowel af te vallen door lichaamsbeweging als door gezonde eetgewoontes.

Medicatie/alcohol

Alcohol, slaapmiddelen/kalmeringsmiddelen verslappen spieren waardoor er sneller obstructie van de luchtwegen optreedt. Test uit of het gebruik van je medicatie of alcohol verandering brengt in je symptomen. Indien de slaapapneu wordt veroorzaakt of versterkt door deze middelen is het verstandig hierin te minderen. Overleg altijd eerst met je arts voordat je de dosering van medicijnen verandert. 

Positie-therapie

Let eens op je slaappositie. Lig je vaak op je rug, buik of zijde? Wanneer er op de rug wordt geslapen is de kans op slaapapneu groter. Dit komt doordat de tong en huig in deze positie makkelijker richting je keel vallen bij ontspanning van de spieren. Een zij-positie is doorgaans het effectiefst voor mensen die lijden aan slaapapneu. Probeer daarom jouw lichaam te forceren in een zijdelingse positie te slapen. Begin met het op je zijde liggen bij het in slaap vallen. Vervolgens kan het helpen je lichaam zodanig ‘in te bouwen’ dat je op je zij blijft liggen. Dit kan worden gedaan om extra kussens tegen de rug te leggen, een kniekussen te gebruiken en een zacht matras te gebruiken. Daarnaast zijn er ook apparaten op de markt die een signaal geven wanneer je in de verkeerde positie komt te liggen gedurende de nacht, zoals de Philips Nightbalance (https://www.nightbalance.com/).

Ademhalingstraining

Door versterking van de ademhalingsspieren wordt de kans kleiner dat de spieren tijdens de slaap te slap worden en daarmee de luchtstroom blokkeren. Deze ademhalingsspieren zijn te trainen met een ademhalings-coach. Daarnaast wordt de speciale ademhalings-methode bij het spelen van het didgeridoo-instrument ook effectief ingezet voor mensen met slaapapneu. Dit kan bijvoorbeeld bij het Didgeridoocentrum .

CPAP-beademing

Eén van de mees gebruikte methodes voor de behandeling van slaapapneu is doormiddel van een apparaat dat een continue luchtdruk geeft middels een neus- en/of mondkapje (CPAP). Dit apparaat komt met redelijke effectiviteit, echter brengt het wel complicaties met zich mee doordat er altijd met het apparaat moet worden geslapen en dit aan het hoofd bevestigd zit. Voor een CPAP-behandeling kunt je terecht bij jouw behandelend arts.

Bitje

Het gebruik van een mond-bitje afgestemd op slaapapneu kan de symptomen verminderen. De slaapapneu-bitjes houden de onderkaak gedurende de nacht iets naar voren, waardoor er meer ruimte is achterin de keel. Dit vermindert de kans op blokkade van de luchtstroom gedurende slaap. Meer over de bitjes is te lezen bij het ApneuCentrum (https://apneucentrum.nl/behandeling-mra).

Chirurgie 

Bij slaapapneu veroorzaakt door de anatomie van de neus- en keelholte en de omliggende weefsels kan een operatie veel uitkomst bieden. Hierbij wordt er weefsel weggehaald rondom de holtes om de kans op een obstructie gedurende de nacht te verkleinen. Een KNO-arts kan hier het best een diagnose in stellen.

Bij slaapapneu veroorzaakt door de anatomie van de neus- en keelholte en de omliggende weefsels kan een operatie veel uitkomst bieden. Hierbij wordt er weefsel weggehaald rondom de holtes om de kans op een obstructie gedurende de nacht te verkleinen. Een KNO-arts kan hier het best een diagnose in stellen.

Neurostimulatie

Een relatief nieuw middel op de markt is een neurostimulator, welke een signaal geeft aan de ademhalingsspieren/zenuwen om te ademen. Dit kan worden vergeleken met een pacemaker voor het hart, echter in dit geval voor de ademhalingsspieren. Dit kan bijvoorbeeld bij het St. Antonius ziekenhuis 

Uitproberen

Wanneer het op slaapproblemen aankomt is het vaak ‘uitproberen’. Slaap is een complex fenomeen, en slaapproblemen kunnen dan ook veel oorzaken hebben. Door gericht te zoeken kunnen we tot een greep meest realistische oplossingen komen, en deze vervolgens uitproberen. De hierboven genoemde informatie kan een indicatie geven over slaapapneu, en welke behandelingen voor jou kunnen werken. Voor een effectieve behandeling wordt altijd geadviseerd contact op te nemen met je behandelend arts of een behandeltraject in te gaan bij een slaapcentrum. Voor vragen kun je altijd contact opnemen.